Milletler Cemiyeti ve Birleşmiş Milletler, uluslararası toplumda farklı zamanlarda kurulmuş iki önemli kuruluştur. Her ikisi de dünya barışı ve güvenliği konusunda çalışmalar yürütmüşlerdir ancak aralarında önemli farklılıklar bulunmaktadır. Bu içerikte ise Milletler Cemiyeti ve Birleşmiş Milletler arasındaki farkları anlatacağız.
Milletler Cemiyeti’nin Temel Özellikleri
Milletler Cemiyeti, uluslararası ilişkiler tarihinde önemli bir yere sahip olan bir kuruluştur. I. Dünya Savaşı’nın ardından 1920 yılında kurulan Cemiyet, uluslararası barışı ve güvenliği sağlamayı amaçlıyordu. Ancak, Milletler Cemiyeti’nin başarısızlıkları nedeniyle, II. Dünya Savaşı’nın patlak vermesine engel olamadı ve 1946 yılında resmen dağıldı.
Milletler Cemiyeti, uluslararası ilişkilerin ilerlemesi açısından önemli bir rol oynamıştır. Cemiyet, savaşların önlenmesi ve barışın sağlanması için birçok önemli girişimde bulunmuştur. Örneğin, Milletler Cemiyeti, 1928 yılında “savaşın yasaklanmasına dair Locarno Antlaşması’nı imzalamıştır. Bu antlaşma ile üye devletler savaşı yasaklamış ve sınırlarını barışçıl yollarla çözmeyi kabul etmiştir.
Milletler Cemiyeti’nin en önemli karar organı, Konsey’di. Konsey, altı daimi üye (Fransa, İngiltere, İtalya, Japonya, ABD ve Çin) ve altı geçici üyeden oluşuyordu. Konsey, uluslararası barış ve güvenliği sağlamak için çeşitli kararlar almaktaydı.
Ancak, Milletler Cemiyeti’nin başarısızlıkları da vardı. Cemiyet, II. Dünya Savaşı’nın patlak vermesini önleyemedi ve savaşın sonrasında da etkili olamadı. Milletler Cemiyeti’nin başarısızlıklarının bir nedeni, Konsey’in karar alırken daimi üyelerin veto hakkına sahip olmasıdır. Bu nedenle, Konsey, bazı önemli konularda karar alamamıştır.
Milletler Cemiyeti’nin dağılması, Birleşmiş Milletler’in kurulmasına yol açtı. Birleşmiş Milletler, Milletler Cemiyeti’nin başarısızlıklarını göz önünde bulundurarak, daha etkili bir uluslararası örgütlenme yapısı oluşturmayı hedefledi.
Birleşmiş Milletlerin Temel Özellikleri
Birleşmiş Milletler, 24 Ekim 1945 tarihinde San Francisco’da imzalanan Birleşmiş Milletler Antlaşması ile kurulmuştur. BM’nin amacı, uluslararası barış ve güvenliği korumak, uluslararası işbirliğini arttırmak, sosyal ilerlemeyi sağlamak, insan haklarını korumak ve uluslararası hukukun geliştirilmesine katkıda bulunmaktır.
Birleşmiş Milletler Organları
BM, Genel Kurul, Güvenlik Konseyi, Ekonomik ve Sosyal Konsey, Uluslararası Adalet Divanı ve BM Sekreteryası olmak üzere beş ana organdan oluşmaktadır. Genel Kurul, BM üyesi olan tüm ülkelerin temsilcilerinin katıldığı bir toplantıdır. Genel Kurul, uluslararası barış ve güvenliğe ilişkin konuları ele alır ve uluslararası hukukun geliştirilmesine katkıda bulunur.
Güvenlik Konseyi, uluslararası barış ve güvenliğin sağlanması için sorumlu olan BM organıdır. Güvenlik Konseyi, beş daimi üye (Çin, Fransa, Rusya, İngiltere ve ABD) ve on geçici üyeden oluşur. Güvenlik Konseyi, askeri veya ekonomik yaptırım gibi kararlar alabilir ve uluslararası barışı sağlamak için BM barış güçlerinin görevlendirilmesine karar verebilir.
Ekonomik ve Sosyal Konsey, uluslararası ekonomik ve sosyal işbirliğinin geliştirilmesinden sorumludur. Ekonomik ve Sosyal Konsey, uluslararası kalkınma, sosyal haklar, sağlık, eğitim, kültür ve insan hakları gibi konuları ele alır.
Uluslararası Adalet Divanı, BM’nin ana organdan biridir ve Lahey, Hollanda’da bulunmaktadır. Adalet Divanı, uluslararası hukukun yorumlanmasında ve uygulanmasında rol oynar. Adalet Divanı, üye ülkelerin aralarındaki anlaşmazlıkları çözmek için de kullanılabilir.
BM Sekreteryası, BM’nin çalışmalarını yürüten ve koordine eden ana organdır. Sekreterya, BM Genel Sekreteri tarafından yönetilir ve BM’nin günümüzdeki saygınlığını korumak için çalışır.
Aşağıdaki tablo Milletler Cemiyeti ve Birleşmiş Milletler arasındaki farkları özet bir şekilde karşılaştırmaktadır:
| Milletler Cemiyeti | Birleşmiş Milletler | |
|---|---|---|
| Kuruluş | 1920 yılında kuruldu. | 1945 yılında kuruldu. |
| Kurucuları | ABD, İngiltere, Fransa, Japonya, İtalya vb. | 50 ülke tarafından imzalanan San Francisco Bildirgesi ile kuruldu. |
| Amaç | Savaşları önlemek ve çatışmaları barışçıl yollarla çözmek. | Uluslararası işbirliği yoluyla barışı, adaleti ve insan haklarını korumak ve teşvik etmek. |
| Üye Sayısı | Kurulduğunda 63 üyesi vardı ve sonradan artan sayıda | Bugün 193 üyesi vardır ve neredeyse tüm ülkeler Birleşmiş Milletler’e üyedir. |
| Askeri Güç | Üye devletlerin güvenliğini sağlamak için askeri güce sahip değildi. | Üye devletlerin güvenliğini sağlamak için askeri güce sahiptir ve barış gücü operasyonları düzenleyebilir. |
| Yapısı | Genel Sekreter ve Milletler Cemiyeti Konseyi | Genel Sekreter ve Birleşmiş Milletler Genel Kurulu, Güvenlik Konseyi, Ekonomik ve Sosyal Konsey vb. |
| Yaptırım Kararları | Alabiliyor ama uygulama gücü yoktu. | Yaptırım kararları alabiliyor ve uygulama gücüne sahip. |
| Barış Gücü | Barış gücü yoktu. | Barış gücü operasyonları düzenleyebilir. |
| İnsan Hakları | İnsan haklarına yönelik uluslararası koruma sistemi yoktu. | İnsan haklarına yönelik uluslararası koruma sistemi var ve Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Yüksek Komiserliği tarafından yönetiliyor. |
| Başarısızlık | Milletler Cemiyeti’nin başarısızlığı, İkinci Dünya Savaşı’nın patlak vermesinde etkili oldu. | — |
| Etkinliği | Milletler Cemiyeti, uluslararası toplumda sınırlı bir etkiye sahipti. | Birleşmiş Milletler, dünya barışı ve güvenliği konusunda etkili bir rol oynamaktadır. |
| Gelecek | Milletler Cemiyeti, Birleşmiş Milletler’in kurulmasına ilham vermiştir. | Birleşmiş Milletler, uluslararası toplumda önemli bir rol |