Tipiklik Nedir? Tipikliğin Unsurları Nelerdir? | hukukat.com

Tipiklik, suç kavramı ile doğrudan ilişikli bir unsur olup suçun unsurlarından biridir. Öyle ki fiil tipe uygun olmadığı durumlarda suç teşkil etmez. Suçun oluşması ve faile isnat edilebilmesi için tipikliğin gerçekleşmesi zaruridir.

Tipiklik, failin fiilinin suç olarak değerlendirilebilmesi için suçun kanuni tanımındaki tipe uygun olup olmadığını değerlendiren unsurdur.

Örneğin, TCK md.136’ya göre “Kişisel verileri, hukuka aykırı olarak bir başkasına veren, yayan veya ele geçiren kişi, iki yıldan dört yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.” İlgili suçun tipik olabilmesi için fail başkasına ait kişisel bir veriyi hukuka aykırı olarak ele geçirmelidir. Bu bağlamda değerlendirildiğine başkasına ait bir veriyi hukuka uygun olarak ele geçiren kimse TCK m.136’da belirtilen suçu, tipe uygun olmadığı gerekçesiyle işlememiş sayılır. Örneğin, müvekkilinin bilgilerini hukuka uygun bir şekilde ele eden avukat, tipe uygun olmadığı için bu suçu işlememiş olur.

Örnekten de anlaşılabileceği gibi failin işlediği fiilin suç olarak nitelendirilebilmesi, fiilin kanuni tanımındaki tipe uygun olması ile olur. Dolayısıyla bir fiile suç niteliği yalnızca kanun tarafından verilebilir. Bu kaide “kanunsuz ceza olmaz (nula poena sine lege)” ilkesi ile de doğrudan ilişkilidir. Kanunun suç olarak nitelendirdiği fiil tipe uygun şekilde işlendiği halde suç oluşmuş olur.

Tipiklik ve Hukuka Aykırılık İlişkisi

Suçun kanuni tanımındaki tipe uygun olarak işlenmesi suçun faile isnat edilebilmesi için yeterli değildir. Failin fiilinden sorumlu tutulabilmesi için ayrıca tipe uygun olarak işlenen suçun hukuka aykırı olması gerekir.

Örneğin, kendini korumak maksadıyla meşru savunma durumunda bir başkasını öldüren kimse kasten öldürme suçunu tipe uygun olarak işlemiştir fakat hukuka aykırılık oluşmamıştır zira meşru savunma altında işlenen bu suç hukuka uygunudur.

Dolayısıyla bir fiil tipe uygun olsa dahi, hukuka aykırı değilse suç oluşmamış sayılır.

Tipiklik ve Elverişsiz Teşebbüs İlişkisi

İşlenmez suç durumunda fail kanunda belirtilen suçu tipe uygun olarak işlemek kastıyla hareket etse dahi çeşitli gerekçelerle bu suçu işlemesi imkansızdır.

Elverişsiz teşebbüs veya bir başka deyim ile işlenmez suç, failin işlediği suçun konusunun bulunmaması veya failin suçu işlerken kullandığı araçların elverişsiz olması sebebiyle ortaya çıkar.

Örneğin zaten ölmüş bir kimseyi öldürmek kastıyla hareket eden fail suçun konusu olmaması gerekçesiyle istese de bu suçu işleyemez.

Bir başka örnek ise sapanla bir başkasını öldürmek isteyen fail kullandığı aracın elverişsiz olmasından (elverişsiz vasıta)  dolayı bu suçu işleyemez.

Dolayısıyla failin fiili neticeye ulaşmaz ve teşebbüs aşamasında kalır.

Tipikliğin Unsurları

Tipikliğin objektif ve sübjektif veya daha yaygın kullanılan bir tabir ile sırasıyla Maddi ve Manevi unsurları bulunmaktadır. Aşağıda başlıklar halinde belirtilen maddi unsurlar gerçekleşmediği durumlarda manevi unsurlar değerlendirme konusu olmaz. Bir suçu değerlendirirken öncelikle tipikliğin maddi unsurları (objektif unsur) değerlendirilir.  Maddi unsurların tamamlanması durumunda tipikliğin manevi unsurları (sübjektif unsur) değerlendirme konusu olur.